Co jest zdrowsze – olej rzepakowy czy oliwa z oliwek?

Mam wrażenie, że to dylemat rangi – co było pierwsze, kura czy jajo? No dobra, może to nie jest aż takie trudne zagadnienie. Postaram się w końcu rozwiązać ten dylemat! Który z olei ma korzystniejszy żywieniowo skład – oliwa z oliwek czy olej rzepakowy? A kto słyszał, że olej rzepakowy jest nazywany oliwą północy?

Jest wiele podobieństw, w końcu oba oleje to oleje roślinne

Generalnie olej rzepakowy oraz oliwa z oliwek są cenione ze względu na korzystny żywieniowo skład kwasów tłuszczowych. Oleje roślinne są uważane za bardziej wartościowe od zwierzęcych pod względem żywieniowym, ponieważ dostarczają organizmowi nienasyconych kwasów tłuszczowych, witamin rozpuszczalnych w tłuszczach i nie zawierają cholesterolu.

Oprócz nienasyconych kwasów tłuszczowych oleje jadalne zawierają również składniki towarzyszące: tokoferole, sterole, związki fenolowe, karotenoidy, fosfolipidy. Tokoferole wykazują aktywność witaminy E i doskonale chronią nasz organizm przed stresem oksydacyjnym. W stosunku do oleju tokoferole działają przeciwutleniająco. Fitosterole i związki fenolowe zapobiegają chorobom układu krążenia dzięki zmniejszeniu stężenia frakcji cholesterolu LDL. Pełnią też rolę przeciwutleniającą, podobnie jak karotenoidy.

Trochę różnic – który olej zawiera więcej kwasów omega-3?

Spośród nienasyconych kwasów tłuszczowych najcenniejsze są te wielonienasycone tzw. WNKT (wielonienasycone kwasy tłuszczowe) a wśród nich niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe tzw. NNKT. Kwasy NNKT nie są syntetyzowane w organizmie ludzkim, więc dostarczenie ich z dietą jest konieczne. Stanowią je kwasy tłuszczowe z rodziny omega-6 (m.in. kwas linolowy) i omega-3 (kwas alfa-linolenowy). Kwasy omega-3 pełnią istotną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu ludzkiego. Regulują gospodarkę lipidami, poprzez co przeciwdziałają chorobom sercowo-naczyniowym. Pełnią rolę przeciwzapalną i przeciwalergiczną dzięki czemu wspierają układ odpornościowy człowieka. Pozytywnie wpływają na układ nerwowy, regulują pracę mózgu. Są prekursorami prostaglandyn, hormonów tkankowych, regulują ciśnienie krwi, jak również oddziałują na uwalnianie lipidów z tkanki zapasowej.

Olej rzepakowy zawiera w swoim składzie 20% kwasów omega-6 a oliwa z oliwek 9%. W przypadku kwasów omega-3 różnica jest 10-krotnie wyższa na korzyść oleju rzepakowego. Olej rzepakowy zawiera 10% tych kwasów, zaś oliwa z oliwek tylko 1%. Różnica jest ogromna, więc skąd ten mit, że oliwa jest „lepsza”? A! warto dodać, że proporcja kwasów omega -6 do omega-3 jest korzystniejsza również w oleju rzepakowym i wynosi ok. 2,3.

Cudze chwalicie, swego nie znacie

Skąd w takim razie to przeświadczenie, że oliwa z oliwek jest zdrowszym tłuszczem od oleju rzepakowego? Sądzę, że to zbyt duży skrót myślowy, w  odniesieniu do korzystnej diety śródziemnomorskiej. Oczywiście w tej diecie znajduje się oliwa z oliwek ale podstawa to ryby i owoce morza i to one są głównym źródłem kwasów omega-3. A może olej rzepakowy wydaje się nam taki zwyczajny, pospolity? A co powiecie jeśli dodam, że olej rzepakowy w łyżce zawiera 2,4 mg witaminy E, zaś oliwa 0,6mg? Znów olej rzepakowy wygrywa!

Od dziś proponuję na stół oliwę północy, czyli rodzimy olej rzepakowy

A gdyby tak zaufać naturze, która dała człowiekowi  w umiarkowanym klimacie odpowiednią dla niego roślinę oleistą czyli rzepak? Dzięki niej możemy uzupełniać niezbędną do funkcjonowania ilość kwasów omega-3 w naszej diecie. Poza tym olej rzepakowy jest to produkt rodzimy, a jedna z zasad racjonalnego żywienia głosi aby spożywać żywność sezonową i w możliwie jak najbliższym dystansie konsument-producent.

Źródła:

• Wroniak M. 2012: Wartość żywieniowa olejów rzepakowych tłoczonych na zimno. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość. 6(85), 79-92.
• Wroniak M. 2013: Studia nad wpływem wybranych czynników na wartość żywieniową, cechy jakościowe w tym stabilność oksydatywną i bezpieczeństwo oleju rzepakowego tłoczonego na zimno, Rozprawa habilitacyjna, Wydawnictwo SGGW, Warszawa.
• Marciniak-Łukasiak K.2011: Rola i znaczenie kwasów tłuszczowych omega-3. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość.6, 24-35.